تصویر واقعی جامعه در فیلم جان دار - وبلاگ سطح دیتا

به گزارش وبلاگ سطح دیتا، بهداد پیش از این به مرور تبدیل به یک تیپ عصبی و پرخاشگر شده بود. در این دو فیلم به مراتب بازی های جدی تر و پخته تری از او دیدم. جواد عزتی در این فیلم بسیار متفاوت ظاهر شده است و فاطمه معتمدآریا هم مثل همواره درخشان است.

بهناز شیربانی| جان دار، نخستین اثر بلند حسین امیری دوماری و پدرام پورامیری، سال گذشته در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش گذاشته شد؛ فیلمی که از نمایش های ابتدایی در جشنواره، نظر مساعد بسیاری از مخاطبان و منتقدانش را به خود جلب کرد و این دو کارگردان جوان که تا پیش از این تجربه موفقی در ساخت آثار کوتاه داشتند و البته به عنوان فیلم نامه نویس در سینمای ایران فعالیت می نمایند، به عنوان کارگردان های مستعدی که می توان در آینده از آن ها فیلم های درخشانی دید، صحبت شد.

جان دار در جشنواره سال گذشته بهترین فیلم در بخش نگاه نو معرفی گردید و مدتی است از اکران عمومی آن می گذرد. واکنش ها نسبت به اولین ساخته سینمایی دوماری و پورامیری متفاوت است. بعضی از منتقدان، این اثر سینمایی را در تصویرکردن شرایطی که آدم ها در کشاکش ماجرای قتل و قصاص دست به انتخاب می زنند، موقعیت و شخصیت های فیلم را باورپذیر توصیف کردند و بعضی دیگر نیز فیلم را از جهاتی محافظه کار دانستند.

نپرداختن به لایه ها و ابعاد دیگر قصه از جمله این انتقادهاست. اما شاید نکته قابل تأمل در ساخت فیلم هایی که سویه های اجتماعی دارند به این موضوع برمی گردد که اساسا در زمانه فراگیرشدن رسانه های اجتماعی و برخورد هرروزه مردم با وقایع و اخبار و تأثیر گاه لحظه ای آن بر مخاطب، این شرایط به مراتب کار فیلم سازانی را که به سینمای اجتماعی قدم می گذارند سخت تر می نماید، اما قطعا می توان یکی از نقاط قوت جان دار را بازی های متفاوت و کم نظیر بازیگرانش توصیف کرد که بسیاری از منتقدان روی آن اتفاق نظر دارند.

درمقابل به نظر می رسد سرانجام فیلم برای بسیاری دور از انتظار است و شاید سرانجامی به مراتب قوی تر و جذاب تری برای آن قابل تصور است. در ادامه، نظر بعضی از سینمایی نویسان برجسته سینمای ایران را در خصوص جان دار می خوانید.

زنان، نخستین قربانیان خشونت

احمد طالبی نژاد

جان دار به عنوان نخستین تجربه کارگردانی دو جوان، با تمام ضعف هایی که طبعا می توان از فیلم اول انتظار داشت، فیلم قابل قبولی است. پیش از هرچیز می توان در خصوص بازی های خوب این فیلم صحبت کرد. طی دوسال ونیم اخیر کمتر بازی جذابی از حامد بهداد دیده بودم و سال گذشته حامد بهداد دو بازی بسیار چشمگیر در فیلم های قصر شیرین و جان دار داشت.

بهداد پیش از این به مرور تبدیل به یک تیپ عصبی و پرخاشگر شده بود. در این دو فیلم به مراتب بازی های جدی تر و پخته تری از او دیدم. جواد عزتی در این فیلم بسیار متفاوت ظاهر شده است و فاطمه معتمدآریا هم مثل همواره درخشان است.

جان دار فیلم درخشانی نیست، ولی متقاعدنماینده است و می توان گفت: با وجودی که کار اول سازندگانش به حساب می آید، این فیلم یک سروگردن بالاتر از کار فیلم سازان حرفه ای است. موضوع این فیلم حساس است و درباره قصاص و قتل حرف می زند.

واقعیت این است که وقتی از تابو های اجتماعی صحبت می کنید، حتی اگر فیلم سفارشی باشد، در کشور با مجموعه ای از قوانین روبه رو هستیم که به راحتی نمی توان درباره آن ها سخن گفت؛ چه در سینما، چه در ادبیات یا سایر رسانه ها، مبادا که نهاد ها و سازمان هایی که عموما در کار هنر دخالت می نمایند مسئله ای ایجاد نمایند.

اگر در جان دار به لایه های مختلف این آسیب اشاره نشده، شاید به دلیل همین نگرانی هاست. با همه اینها، فیلم به خوبی قصه اش را روایت می نماید. سکانس رودررویی جواد عزتی با باران کوثری به خوبی نشان می دهد که دختر با تمام وجودش برای آزادی برادر کوشش می نماید و حاضر است خودش را قربانی کند. اینکه زندگی تضمین شده را رها کند و با کسی همراه گردد که هیچ تضمینی بابت خوشبخت شدنش از او نمی گیرد.

درواقع در این فیلم به خوبی نشان داده شده که قصاص مثل موجی است که در آب ایجاد می گردد، چنان که آن امواج بسیاری را درگیر می نماید. آدم های بسیاری در ماجرایی این چنینی درگیر شدند و اتفاقات تلخی را تجربه کردند. اما از منظر دیگر می توان به این فیلم نگاه کرد. زنان در جامعه ما نخستین قربانی های خشونت هستند.

در این فیلم هم می بینیم مادر، خواهر و همسر هم هر یک به نوعی در معرض مسائل قرار می گیرند و قربانی می شوند. این موضوع البته به واقعیت جامعه ما در طبقه مورد اشاره فیلم هم مربوط می گردد. این فیلم طبقه متوسط رو به پایین جنوب شهر را تصویر می نماید و به نظرم نگاه جاری در فیلم نگاه منصفانه ای است.

سال گذشته در حین برگزاری سی وهفتمین جشنواره فیلم فجر، جان دار تحت تأثیر سایر فیلم های جشنواره، آن طور که باید دیده نشد. حتی از زبان و قلم همکاران و منتقدان چیز دندان گیری درباره اش ندیدم و نشنیدم. شاید به دلیل نام آشنانبودن این دو کارگردان جوان این بی توجهی صورت گرفت.

به هرحال همواره معتقدم در جوان ها می توان استعداد های خوبی پیدا کرد. بسیاری از آن ها با وجود استعدادی که دارند قربانی می شوند. این فیلم درحال حاضر فروش متوسطی دارد و نمی توان گفت: فروش فوق العاده ای است که البته به زعم من نمایش این فیلم در کنار آثار کمدی و شبه کمدی و البته بعد از حوادث متعدد و تلخی که این اواخر تجربه کردیم مخاطب با این فیلم کامش شیرین نمی گردد و دیدن آن تلخی مضاعف است. اما همه چیز در این فیلم واقعیت است. واقعیت باید گفته گردد.

تصویری واقع گرایانه از جامعه

پرویز جاهد

جان دار در میان فیلم هایی که درباره موضوع بسیار حساس و چالش برانگیز قصاص ساخته شده اند، فیلم قابل توجهی است. طرح داستانی نسبتا قوی ای دارد که از همان شروع ما را درگیر فاجعه ای خونبار و ماجرا های دو خانواده می نماید.

تضاد بین آدم ها که بر اساس عشق و انتقام شکل گرفته، نیروی محرکه درام است و آن را به پیش می راند. خشونت و عصبیتی در فیلم جاری است که فاجعه می آفریند و تعلیق ایجاد می نماید و ما را می ترساند.

شخصیت ها و موقعیت های داستانی تا حد زیادی باورپذیرند و استیصال آن ها در مقابل بن بستی که در آن گیر افتاده اند و به نظر می رسد مانند سرنوشتی مقدر، از آن خلاصی ندارند، تکان دهنده است.

فیلم، تصویری واقع گرایانه از جامعه امروز ایران و خشونت ترسناکی که در آن جاری است ارائه می نماید.