چالش های مدیریت زیارت در مشهد
به گزارش وبلاگ سطح دیتا، برای اینکه مدیریت زیارت در یک شهر مذهبی به شکوفایی لازم برسد، به برنامه ای یکپارچه و استراتژیک احتیاج است چرا که چنین برنامه ای می تواند احتیاجهای زائران و فرایند خدمات رسانی به آن ها را بر طرف نموده و در ادامه به شکلی استراتژیک در حوزه کیفیت خدمات و مدیریت پایدار شهر نیز عمل کند.
به گزارش دنیای سفر البته در حوزه مدیریت زیارت در شهری مذهبی همانند مشهد مواردی چون متولیان متعدد و نامعین بودن انتظارات در این حوزه باعث بروز مسائل متعددی شده است. از آنجایی که مدیریت زیارت چندبخشی است و باید تمام دستگاه ها و ارگان ها در این حوزه پای کار باشند احتیاج به هماهنگی های ویژه ای در این خصوص وجود دارد.
وجود متولیان متعدد در شهری مذهبی باعث می شود مدیریت یکپارچه و استراتژیک در سطح شهر دیده نشود و ساکنان شهر ناهماهنگی های مختلفی میان بخش های عمومی و خصوصی را شاهد باشند. بنابراین جهت به پایان رسیدن امور به نحو مطلوب باید نهادهای مختلف در امر مدیریت زیارت با یکدیگر هماهنگی و تعامل داشته باشند.
نامعین بودن انتظارات در امر زیارت منجر به این می شود که کیفیت مدیریت در این حوزه کاهش یابد؛ بنابراین معاونت زیارت در استانداری بایستی این هماهنگی ها را انجام دهد تا مدیریت بهتری در امر زیارت برای زائران به وجود آید تا با یک مدیریت واحد در این حوزه هم افزایی هایی صورت گیرد.
اغتشاش بصری، هویتی و عملکردی از نقاط منفی مدیریت زیارت در مشهد است
سعید خدیوی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی، در مورد مدیریت زیارت شهر مشهد به ایسنا گفت: به طور کلی مساله زیارت یکی از موضوعاتی است که به علت معین نبودن مسئول و متولی امر زیارت که تنها مختص شهر مشهد نیست، باعث شد نتوانیم قضاوت درستی در رابطه با مقوله زیارت داشته باشیم.
وی ادامه داد: موضوع زیارت در شهرهای مختلف مانند مشهد که متولیان مجزایی دارد، باعث می شود نتوان با یک مدیریت واحد و فرماندهی معین در این حوزه روبرو بود اما اگر بخواهم یک قضاوت حداقلی در رابطه با اتفاقات مثبتی که در شهر مشهد و به طور خاص در حوزه مدیریت زیارت اتفاق افتاده، داشته باشم، به نظر می رسد هزینه ارائه خدمات به زائران و مسافران نسبت به شهرهای دیگر بسیار پایین تر است.
خدیوی اعلام کرد: البته در این حوزه همه ذی نفعان به ویژه بخش خصوصی نقش پررنگ تری داشته اند؛ بنابراین می توان ادعا کرد امروز شهر مشهد یک سفر مقرون به صرفه و باکیفیت را در مقایسه با سایر شهرهای ایران برای ایرانیان و کشورهای همسایه فراهم نموده است.
وی در مورد نقاط منفی مدیریت زیارت در شهر مشهد توضیح داد: موضوعی که بسیار آزاردهنده است و به طور کلی می توان مقصر آن را گروه یا نهاد خاصی دانست، اغتشاش بصری، هویتی و عملکردی در حوزه زیارت است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی اظهار کرد: بخش زیادی از این اغتشاشات بصری یا معنایی که در کالبد، عملکرد و حتی در شرایط بافت مرکزی شهر مشهد دیده می شود، کیفیت زیارت را کاهش داده و باعث شده مردم آن گونه که باید و شاید با امر زیارت ارتباط برقرار ننمایند؛ بنابراین به نظر می رسد این موضوع ناشی از نامعین بودن انتظارات مان از زیارت در دوران مدرن است.
وی با اشاره به اینکه بخشی از کوشش ها در سند کمی و کیفی زیارت اجرا شده، اظهار کرد: با این وجود اما به نظر می رسد این سند احتیاج به بازنگری دارد و احتیاجمند این است که تبدیل به یک گفتمان مورد اجماع میان نخبگان و ذی نفعان زیارت شود. البته اگر این موضوع مورد اجماع گروه های مختلف نباشد، این اغتشاش بصری و ناهماهنگی در عملکرد حوزه های مختلف زیارت توسعه پیدا خواهد نمود که ثمره آن کاهش کیفیت زیارت و گردشگری در شهر مشهد آن هم در بلند مدت خواهد بود.
خدیوی اضافه نمود: بنابراین این موضوع یکی از مهم ترین نقاط منفی است که در حوزه مدیریت زیارت وجود دارد و نظام حکمرانی باید بتواند زیارت را به صورت مطلوب پیاده کند. اینکه حوزه های مختلف زیارت در بخش های گوناگون و در گونه های مختلف گردشگری شهر توسعه پیدا کند، ایرادی ندارد و باید آن را پذیرفت اما باید با برنامه ریزی و در چارچوب منظومه زیارت به ارتقای کیفیت سفر یاری قابل توجهی کرد.
وی گفت: امر زیارت را با مرزگذاری نمی توان مدیریت کرد بلکه باید مجموعه حرم یا ساحت مقدس قدسی که آستان قدس رضوی مستقیما آن را مدیریت می نماید، تحت مدیریت، نظارت و برنامه ریزی آن نهاد نیز باشد. بعلاوه باید برای مدیریت مجموعه پیرامونی در بافت مرکزی شهر هماهنگی مستقیم بین آستان قدس رضوی و شهرداری مشهد صورت گیرد.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مطرح کرد: در کنار این مجموعه شهرداری در مرز شهر مشهد باید بیشترین نقش را در هماهنگی با استانداری داشته باشد. بعلاوه ضروری است معاونت زیارت در استانداری در سطح استان و در سطح ارتباط با کشور سعی بر مدیریت زیارت داشته باشد. در مجموع مدیریت زیارت در مشهد احتیاجمند همکاری بین آستان قدس رضوی، شهرداری و استانداری است.
خدیوی گفت: به نظر می رسد این تقسیم بندی مبتنی بر جغرافیا در حوزه مدیریتی می تواند به ارتقای کیفیت زیارت و شفاف شدن تقسیم وظایف هر کدام از این دستگاه ها یاری کند. البته این دستگاه ها باید قاعدتا در همراهی و همکاری با یکدیگر باشند. در حال حاضر عملنمودها اینگونه است و نوع رفتاری که استانداری در سطح استان و در مراوداتی که با مرکز انجام می دهد، مبتنی بر منشا قدرتی است که از مرکز دریافت می نماید. شهرداری هم اینگونه است اما نقش ها باید جدی تر باشد؛ به خصوص نقش آستان قدس رضوی در حوزه پیرامونی حرم که بسیار دارای اهمیت است.
آستان قدس رضوی باید محور زیارت باشد
حسین رضایی، سخنگوی جمعیت خدمتگزاران زائران پیاده امام رضا(ع)، اظهار کرد: به عقیده من آستان قدس رضوی باید محور زیارت باشد تا در فرایند کاری موجود بتواند مدیریت بهتری داشته باشد. البته دولت با تشکیل معاونت زیارت در استانداری خراسان رضوی توانست در جهت همسویی با سایر ادارات این مدیریت را به خوبی انجام دهد اما این معاونت باید تقویت شود زیرا تمام اداراتی که در مشهد فعالیت می نمایند، به نوعی خدمات شان به زائران باز می شود.
وی اضافه نمود: تمام کسانی که مدیریت زیارت را قبول می نمایند، تنها هدف شان خدمت به زائر است و این فعالیت بسیار خوبی به شمار می رود اما باید در بعضی از حوزه ها حتما هماهنگی داشته باشیم و یک مدیریت واحد امر زیارت را بر عهده گیرد.
رضایی با اشاره به اینکه ما در حوزه زائران پیاده به این وفاق مدیریتی رسیده ایم، اضافه نمود: معاونت زیارت توانست به خوبی به این حوزه یاری کند چراکه از ظرفیت دولتی برای این زمینه استفاده شد. برای مثال در مدت اخیر سیستم هایی مرتبط با زیارت و حاکمیت مانند امنیت و بهداشت برای رفاه حال زائران به کار گرفته شد.
مشهد شهری جهانی است
مهدی سالاری منش، رئیس اداره خدمات زیارت معاونت گردشگری و زیارت سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد نیز به ایسنا گفت: شهرداری مشهد در سال های اخیر در رابطه با مدیریت زیارت اقدامات مربوط به این حوزه را انجام داده است. مشهد شهری جهانی است که هر سال تعداد زیادی زائر خارجی به آن سفر می نمایند. بنابراین این شهر باید به همین مقدار نیز رشد کند تا بتوان شاهد سفر زائران تازه از کشورهای مختلف به این منطقه بود. با توجه به این شرایط باید شرایط خدمت رسانی برای زائران به خوبی فراهم شود.
سالاری منش گفت: مدیریت زیارت چندبخشی است و باید تمام دستگاه ها و ارگان های مختلف پای کار آن باشند. این چندبخشی بودن کار را سخت نموده و باید مدیریت واحدی در این حوزه وجود داشته باشد و ضروری است در این راستا هم افزایی صورت گیرد. یکی از نکات بسیار مهم در حوزه مدیریت زیارت معرفی شهر مشهد در سطح کشورهای اسلامی است. در واقع باید نقش و جایگاه شهر مشهد در سطح کشورهای اسلامی طرح موضوع شود.
ارگان های متولی حوزه گردشگری در مشهد سیاست ها و برنامه های خاص خود را دارند
رضا رضوانی، پژوهشگر پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی هم به ایسنا گفت: ارگان های متولی حوزه گردشگری در مشهد سیاست ها و برنامه های خاص خود را دارند که تنها با هماهنگی یکدیگر می توانند بستر یک زیارت مناسب برای زائران را فراهم نمایند.
وی مطرح کرد: در شهر مشهد تمام بخش های خصوصی و عمومی خدمات مختلفی را ارائه می نمایند و این موضوع نشان می دهد مدیریت شرایط مشهد برای گردشگران پیچیدگی های خاص خود را دارد و به معنای واقعی یک سازمان به تنهایی نمی تواند امور شهر را اداره کند زیرا این یک حوزه فرابخشی است و هر کدام از سازمان ها زیر نظر یک وزارتخانه خاص فعالیت دارد که به صورت متمرکز از تهران سیاست ها و برنامه های آن ابلاغ و مشخص می شود.
رضوانی توضیح داد: آستان قدس رضوی خود را متولی زائران در محدوده حرم می داند، بیرون از محدوده حرم بر عهده شهرداری است و علاوه بر شهرداری که معاونت گردشگری دارد، سازمان میراث فرهنگی و استانداری هم به فعالیت ها و وظایف خود نیز در این زمینه می پردازند. به طور کلی سیاست گذاری ما از بالا به پایین است؛ در حالی که در کشورهای پیشرفته این فرایند از پایین به بالاست. بنابراین برای مدیریت یک شهر باید مجموعه های آن شهر در زمینه های مختلف تصمیم گیری نمایند.
منبع: دنیای سفر