غول افسانه ای در مصر - وبلاگ سطح دیتا

به گزارش وبلاگ سطح دیتا، مجسمه 73 متری ابوالهول از یک تکه سنگ آهک و به وسیله صدها کارگر تراشیده شده است. با این که این مجسمه در شرایط اولیه هزاران سال قبل نیست، اما هنوز با مطالعه این مجسمه، اطلاعات زیادی درباره مهندسی اولیۀ این میراث مصر باستان می توان به دست آورد.

ابوالهول چیست؟

ابوالهول موجود افسانه ای است که در چندین فرهنگ مختلف وجود داشته است. ابوالهول معمولا به شکل موجودی با سر انسان، شاهین، گربه یا گوسفند و بدن شیر با بال های شاهین به تصویر کشیده شده است. با این حال، ظاهر این موجود با توجه به منطقه ای که در آن به تصویر کشیده می شد، تفاوت هایی دارد.

از راست به چپ: مجسمه ابوالهول مصر باستان، ابوالهول بالدار کاخ داریوش در شوش، مجسمه ابوالهول معبد آپولو واقع در دلفی

در داستان ادیپ در یونان باستان، ابوالهول به عنوان موجود وحشتناکی توصیف شده است که با معمایی نیرنگ آمیز از شهر تمس محافظت می نماید. با این که ابوالهول در سنت های یونان با سر زن و کردار بدخواهانه توصیف می گردد، اما در مصر ابوالهول را با سر مرد به تصویر کشیده اند که بیشتر به عنوان نمادی از نیروی خیرخواه در نظر گرفته می شد.

تاریخچه ابوالهولِ بزرگ مصر

ابوالهول قدیمی ترین و بزرگترین مجسمه ساخته شده در دوران پادشاهی قدیم مصر (حدود 2686 تا 2181 قبل از میلاد) است که به آن عصر اهرام نیز می گویند. این مجسمه که در کرانه غربی رود نیل واقع شده است، موجودی نیمه مرد و نیمه شیر را به تصویر می کشد که سربند سلطنتی بر سر و ریش بر چهره دارد. این مجسمه بخشی از مجموعه ای به نام گورستان جیزه است که هرم خوفو (که به عنوان هرم جیزه نیز شناخته می گردد)، هرم خفرع و هرم منکورع نیز در آن واقع شده است.

مجسمه فرعون خفرع

بیشتر مصرشناسان این نظریه را مطرح می نمایند که این مجسمه در حدود 2500 سال پیش از میلاد برای فرعون خفرع ساخته شده است و حتی از ظاهر این فرمانروا برای ساخت آن الگوبرداری شده است. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد هدف اصلی از ساخت آن یا حتی نام اصلی آن چه بوده است. به نظر می رسد که در مقطعی از دوران باستان کلاسیک (هزاران سال پس از ساخته شدن ابوالهول بزرگ) به علت شباهت آن به موجود اسطوره ای، به آن ابوالهول می گفتند.

کشف و بازسازی مجسمه بزرگ ابوالهول

صدها سال پس از ساخت این مجسمه، ابوالهول بزرگ و سایر قسمت های گورستان جیزه زیرِ شن، مدفون و فراموش شدند. چندین فرعون، از جمله تحوتموس چهارم کوشش کردند این مکان را حفاری نمایند، اما ظاهراً فایده ای نداشت.

طراحی ابوالهول بزرگ جیزه روی کاغذ اثر فردریک لوئیس نوردن در سال 1737. انتشار در سال 1755 میلادی

حوالی 1800 میلادی بود که مجسمه بزرگ ابوالهول که تا گردن در شن فرو رفته بود برای نخستین بار در یک کاوش باستان شناسی مدرن کشف شد. این پروژه باستان شناسی به سرپرستی جیوانی باتیستا کاویجلیا، کاوشگر ایتالیایی انجام شد و باستان شناسان پیروز شدند شن ها را به حدی از مجسمه کنار بزنند که تنه او معین گردد. کاوش در کنار این مجسمه تا قرن نوزدهم میلادی ادامه پیدا کرد و در نهایت باقی قسمت های تنه مجسمه بزرگ ابوالهول به همراه سنگ یادبود تحوتموس چهارم نیز آشکار شد.

چرا بینی مجسمه ابوالهول از بین رفت؟

پس از آن که باستان شناسان این امکان را پیدا کردند نگاه بهتری به مجسمه بزرگ ابوالهول بیندازند و معماری آن را آنالیز نمایند، شواهدی را کشف کردند که نشان می داد بینی مجسمه عمدا جدا شده است. سوءبرداشت رایجی وجود دارد که براساس آن، ارتش ناپلئون بناپارت بینی مجسمه را نابود نموده است، این درحالی است که تصاویر مربوط به حوالی 1700 میلادی نشان می دهد بینی این مجسمه مدت ها پیش از رسیدن ناپلئون از بین رفته بود. در حقیقت باستان شناسان امروزی معتقدند که بینی این مجسمه بین قرن سوم تا دهم میلادی نابود شده است. علت این کار هنوز معین نیست.